De zee – John Banville

Ik herinner mij eerlijk gezegd niet meer wat mij heeft doen beslissen dit boek mee te nemen uit de bib. Misschien dacht ik mijn vakantiegevoel vast te houden door een titel te kiezen die zomer uitstraalt. Misschien was het mij opgevallen dat het boek de Man Booker Prize heeft gewonnen (in 2005). Van alle boekenprijzen vind ik dat de meest betrouwbare. De Booker Prize leverde mij onder andere al The remains of the day van Kazuo Ishiguro en De blinde huurmoordenaar van Margaret Atwood. Twee boeken die ik niet had willen missen!

De zee vertelt het verhaal van Max Morden, die net weduwnaar is geworden en er – begrijpelijkerwijs – moeite mee heeft zich met zijn nieuwe staat te verzoenen. Hij keert terug naar de plaats waar hij in zijn jeugd de zomers doorbracht en waar zich een drama heeft afgespeeld. Wat dat drama inhoudt, kom je pas helemaal op het einde van het boek te weten. Tussenin gebeurt er weinig tot niets: Max Morden haalt herinneringen op en hij bezat zich.

Voor het “verhaal” hoef je het boek dus niet te lezen, maar o, wat een zinnen! Alledaagse voorvallen worden met een scherp oog ontleed en beschreven. Het is moeilijk om er voorbeelden uit te halen, omdat ik ze uit hun context moet halen, maar ik doe toch een poging met twee korte fragmenten. In het eerste ergert Morden zich aan de behulpzaamheid van zijn omgeving na het overlijden van zijn vrouw:

Wat gaapten ze me over de mond des grafs toegenegen aan en hoe voorzichtig en toch ferm namen ze me bij de arm toen de plechtigheid voorbij was, alsof ik zelf de kans liep te bezwijmen en zelf languit in de kuil te tuimelen.

En nog, over de jeugd:

In je jeugd was geluk anders. Het kwam toen vooral neer op simpelweg verzamelen, dingen grijpen – nieuwe ervaringen, nieuwe emoties – en samenvoegen tot een glanzende tegelvloer in wat op een dag het prachtig afgewerkte paviljoen van het ego zou worden. En ongeloof, ook dat was een belangrijk aspect van gelukkig-zijn, ik bedoel het euforische onvermogen om echt te geloven dat je gewoon mazzel had. Daar zat ik dus ineens met een meisje in mijn armen, figuurlijk gesproken dan, en deed wat volwassenen deden, ik hield haar hand vast, kuste haar in het donker, en toen de film was afgelopen, stapte ik met een ernstig, beleefd kuchje opzij om haar te laten voorgaan bij het zware gordijn en de deur naar het door de regen schoongewassen zomeravondzonlicht. Ik was mezelf en tegelijkertijd iemand anders, totaal iemand anders, totaal nieuw.

Het enige wat mij spijt, is dat ik het boek in het Nederlands heb gelezen. Ik vermoed dat Banville’s stijl nog meer tot zijn recht komt in niet-vertaalde versie. Dat moet ik zien te onthouden voor de volgende Banville.