De passie – Jeanette Winterson

Geen gemakkelijk boek om te recenseren, ik ben er al een week op aan het sjieken. Het is een historische roman, die zich afspeelt in het begin van de negentiende eeuw. Napoleon heeft zichzelf net tot keizer gekroond (1804) en trekt Europa rond om zijn rijk uit te breiden.

In het eerste deel volgen we Henri, die Napoleon kip serveert tijdens zijn veldtochten. In het tweede deel maken we kennis met Villanelle die in een Venetiaans casino werkt en er haar hart verliest aan een vrouw. Het verhaal wordt pas interessant wanneer de  twee verhaallijnen samen komen halverwege het boek. Henri, die zijn keizer eerst aanbad, gaat hem geleidelijk haten. Hij deserteert wanneer de troepen in Moskou zijn, samen met Villanelle. Zij is in het legerkamp terecht gekomen nadat ze gokte met haar eigen lot als inzet, en verloor. Samen vluchten ze naar Venetië. Henri is passioneel verliefd op Villanelle. Zij ziet hem graag, maar als een broer. Ik hoef u geen tekeningske te maken: het verhaal eindigt niet met rozengeur en maneschijn.

Er komen vele soorten passie aan bod in het boek: de passie van Napoleon voor zijn Josephine en voor kip. Ik betwijfel of er voor dat laatste historisch bewijs bestaat, maar dat deert niet: het levert een aantal grappige scènes op. De passie van Henri voor Napoleon en later voor Villanelle. De passie van Villanelle voor een vrouw (ze wordt niet bij naam genoemd). De passie van gokkers voor het spel. Het boek is als het ware een traktaat over passie, vermomd als verhaal. Dat levert een niet onaardig aantal mooie citaten op over, bijvoorbeeld, verliefd zijn:

 Ik zeg dat ik verliefd op haar ben. Wat betekent dat? Dat betekent dat ik mijn toekomst en mijn verleden herzie in het licht van dat gevoel. Het is net alsof ik in een vreemde taal schreef die ik opeens kan lezen. Zonder woorden verklaart zij mij aan mezelf. Als ieder genie, is ze zich niet bewust van wat ze doet.

Over de roes van gokken:

Je speelt, je wint, je speelt, je verliest. Je speelt. Het einde van ieder spel is een anti-climax. Wat je had gedacht te zullen voelen, voel je niet, wat je dacht dat zo belangrijk was is het niet meer. Het is het spel dat opwindend is. (…) Overwinnaars verliezen als ze het winnen moe zijn. Misschien hebben ze daar later spijt van, maar de verleiding om dat kostbare, fantastische iets op het spel te zetten is te groot. De verleiding om weer roekeloos te zijn, weer op blote voeten te lopen, net als vroeger voor je al die schoenen erfde.

Over vrijheid:

Ik denk nu dat vrij zijn niet betekent machtig of rijk of gerespecteerd of zonder verplichtingen zijn, maar in staat zijn om lief te hebben. Zoveel van een ander houden dat je jezelf, al is het maar een ogenblik, vergeet, dat is vrij zijn.

De (lelijke) cover van De Passie

Onwillekeurig maakte ik bij het lezen van De passie de vergelijking met Vingervlug van Sarah Waters. Het heeft met dit boek gemeen dat het een historische roman is, waar ook sprake is van een lesbische liefde. Maar als ik u een van de twee moet aanraden, dan eerder Vingervlug. Er zitten prachtige passages in De Passie, bijvoorbeeld wanneer Venetië wordt beschreven, maar het niveau is niet altijd even hoog (vooral in het eerste deel). Maar ik besef, ik ben streng…