Post voor mevrouw Bromley – Stefan Brijs

Een jaar geleden al, liet mama Mevrouw Bromley achter in mij boekenkast. Echt enthousiast was ze er niet over. Het vorige boek van Brijs, De Engelenmaker, had mij een paar jaar geleden ook maar matig kunnen bekoren, dus had ik geen haast om aan deze Brijs te beginnen. Maar een paar lovende commentaren op iedereenleest trokken mij uiteindelijk over de streep. En ik heb het mij niet beklaagd.

Het verhaal speelt zich af tijdens de Eerste Wereldoorlog. Tijdens het eerste – misschien wat langdradige – deel probeert John Patterson zich ver van de oorlog te houden, in het tweede deel zit hij er middenin. De moeder van John stierf kort na zijn geboorte en John wordt gezoogd door mevrouw Bromley, die op dat moment net haar pasgeboren zoon Matthew is verloren. Martin, de tweede zoon van mevrouw Bromley, groeit als een halfbroer naast John op.

Wanneer de oorlog uitbreekt staat Martin als eerste in de rij om zich als vrijwilliger op te geven. Hij is te jong voor de oorlog, maar slaagt er toch in toegelaten te worden door de identiteit van zijn overleden broer over te nemen. John daarentegen, is een echte boekenwurm die het liefst wil studeren. Zijn vader, een eenvoudige postbode, heeft zijn dierbaarste bezit verkocht (kostbare boeken van zijn overleden vrouw) om het geld voor de universiteit bij mekaar te krijgen. Een jaar lang wordt John zwaar onder druk gezet om te gaan vechten, in de eerste plaats door zijn jeugdvriend Martin, maar later door de hele maatschappij, die de thuisblijvers als lafaards catalogeert.

Deel twee toont John aan het front. Dit deel leest werkelijk als een trein. Enerzijds omdat het verhaal vrij spannend is. Als lezer wil je weten hoe Martin aan zijn einde is gekomen en hoe lang John mevrouw Bromley het  trieste nieuws over het lot van haar zoon kan achterhouden. Maar mij boeide vooral “de andere kant” van de oorlog, het gedeelte dat in documentaires en geschiedenisboeken minder aan bod komt, namelijk de mens. Hoe gingen die soldaten met elkaar om, wat deden ze als ze niet aan het vechten waren, wanneer en wat schreven ze hun liefje thuis,…

Ik heb al meer gelezen en gezien over de Tweede Wereldoorlog, maar dit was mijn eerste boek over WOI.  De zeppelins waarmee men bombardementen uitvoerde, de “personeelsorganisatie” aan het front, de censuur voor de brieven naar het thuisfront, de standaardbrieven met heldenverhalen naar de families van gesneuvelden (“Killed in action”), Talbot House in Poperinge, waar de soldaten konden ontspannen en bidden,… Het doet mij goesting krijgen om nog andere relikwieën te gaan opzoeken in “In Flanders Fields” en nog eens over de kerkhoven in de Westhoek te dwalen.

Al googlend op ‘In flanders fields’, kwam ik trouwens het gelijknamige gedicht van John McCrae (1918) tegen.

 In Flanders fields the poppies blow
Between the crosses, row on row
That mark our place; and in the sky
The larks, still bravely singing, fly
Scarce heard amid the guns below.

We are the dead. Short days ago
We lived, felt dawn, saw sunset glow
Loved, and were loved, and now we lie
In Flanders fields.

Take up our quarrel with the foe:
To you from failing hands we throw
The torch; be yours to hold it high.
If ye break faith with us who die
We shall not sleep, though poppies grow
In Flanders fields.

Poppies of klaprozen, zijn een symbool voor de oorlog omdat ze bloeien wanneer andere planten in de buurt dood zijn, tussen het puin, waar de aarde is omwoeld en vervuild. In de Westhoek was het in de oorlogsjaren vermoedelijk een van de weinige bloemen die te vinden was. Vandaar ongetwijfeld de inspiratie voor de mooie cover.

Zou ik Post voor mevrouw Bromley aanraden? Zeker wel. Het eerste deel had inderdaad korter gekund, en wat mij betreft wordt er overdreven geciteerd uit werk van Keats in datzelfde eerste deel. Daarom geen topboek voor mij, maar toch zeer de moeite van het lezen waard.